Trwająca pandemia koronawirusa wymusiła na Ministerstwie Edukacji przesunięcie egzaminów najwcześniej na czerwiec, dając tym samym uczniom dodatkowy czas na powtórkę materiału. A co gdyby tak połączyć przyjemne z pożytecznym? W serwisach streamingowych znajdziemy sporo serialowych adaptacji lektur szkolnych, a większość z nich zupełnie za darmo.

Syzyfowe prace (2000)

Powieść Stefana Żeromskiego to lektura obowiązkowa w dla klas VII-VIII. Oznacza to, że na tegorocznym egzaminie ósmoklasisty mogą pojawić się pytania dotyczące jej treści. Warto powtórzyć jej treść za pomocą serialu, będącego rozszerzoną wersją filmu Pawła Komorowskiego. Tym bardziej że pojawiający się w Syzyfowych pracach motyw indoktrynacji młodzieży w zaborze rosyjskim może być użyteczny także na maturalnej rozprawce. Pięcioodcinkowa produkcja dostępna jest bezpłatnie w usłudze TVP VOD.

Opowieść wigilijna (2019)

Ósmoklasiści muszą także znać najsłynniejszy utwór Charlesa Dickensa. Najprawdopodobniej większość uczniów zapoznała się z jakąś wersją historii o zgorzkniałym Scrooge’u, niecierpiącym Świąt Bożego Narodzenia, czy to za sprawą licznych ekranizacji, czy też po prostu czytając oryginalne opowiadanie, które w końcu do długich nie należy. W związku z tym warto poznać najnowszą ekranizację, która wprawdzie odchodzi trochę od materiału źródłowego, ale potrafi przez to dodatkowo zaciekawić. Opowieść wigilijna w interpretacji Stevena Knighta (Peaky Blinders) i Nicka Murphy’ego (Upadek królestwa) skupia się na dotarciu do źródła oziębłości Scrooge’a, zabierając widza w głąb studium cierpienia i traumy. Udaje się jednak przy tym zachować ducha Dickensa, jako autora będącego w rozkroku między romantyzmem a pozytywizmem. Z jednej strony widzimy więc pełne detali odtworzenie XIX wiecznego Londynu i jego mieszkańców (zwłaszcza z niższych warstw społecznych), a z drugiej sugestywne wizje zjaw nawiedzających głównego bohatera. Do atutów tej wersji z pewnością można zaliczyć obsadę, w której znaleźli się m.in.: Guy Pearce, Tom Hardy i Andy Serkis. Trzyodcinkowy serial znajdziecie w usłudze HBO GO.

Quo Vadis (2002)

Zarówno ósmoklasiści, jak i maturzyści powinni znać jedną z powieści historycznych Henryka Sienkiewicza. Do jego najbardziej uznanych dzieł z pewnością możemy zaliczyć Quo Vadis poświęcone tematowi prześladowań chrześcijan w Rzymie za czasów cesarza Nerona. W odświeżeniu tej lektury może pomóc serial poszerzający o dodatkowe wątki film Jerzego Kawalerowicza (będący wówczas najdroższą polską produkcją). Czy jest to tytuł udany? Nie powiedziałbym, gdyż kuleje szczególnie reżyseria wielu scen, tracąc teatralnym wykonaniem mimo dużego budżetu. Dlaczego warto więc spędzić te kilka godzin z Quo Vadis? Ano dlatego, że mimo bolączek możemy przypomnieć sobie fabułę utworu w wiernym wydaniu (w przeciwieństwie do filmu, gdzie kinowy czas projekcji okazał się zabójczy) i co najważniejsze serial dostępny jest bezpłatnie w VOD od TVP. Nie jest to zresztą jedyna adaptacja dzieł polskiego noblisty, którą znajdziemy w tej usłudze…

Ogniem i Mieczem (2001)

W usłudze dostępna jest także serialowa wersja ekranizacji pierwszego tomu Trylogii Henryka Sienkiewicza, w reżyserii Jerzego Hoffmana. Tytuł ten cieszy się większym uznaniem publiki, niż wspomniane wyżej Quo Vadis, co z pewnością jest zasługą specyficznej lekkości. Przyprawione nieco przaśnym humorem przygody Jana Skrzetuskiego, skupione wokół walki z Kozakami i intrygi miłosnej to coś, co po prostu przyjemnie się ogląda, mimo pewnych niedoróbek. Co by nie mówić, realizacyjnie (a zwłaszcza w kwestii kostiumów) produkcja ta wypada całkiem nieźle. Twórcom udało się także zebrać imponującą obsadę, w której znaleźli choćby aktorzy tacy jak Michał Żebrowski, Izabella Scorupco, Zbigniew Zamachowski, Daniel Olbrychski czy Andrzej Seweryn.

Przygody pana Michała (1969)

Niestety Potop nie doczekał się swojej telewizyjnej wersji, ale sprawa inaczej wygląda z ekranizacją trzeciej części Trylogii. Jednocześnie mamy do czynienia z najciekawszym z produkcyjnego punktu widzenia tytułem w tym zestawieniu. Przygody pana Michała to bowiem nie tyle rozszerzona, co alternatywna wersja Pana Wołodyjowskiego Jerzego Hoffmana. Scenariusze do obu obrazów napisał Jerzy Lutowski, ale wersję dla Telewizji Polskiej reżyserował Paweł Komorowski. Chociaż obie adaptacje kręcono równolegle i z udziałem tych samych aktorów (w serialu znajdziemy część scen wprost przeniesionych), to znacząco różnią się od siebie, dlatego warto je porównać. Należy też wiedzieć, że Przygody pana Michała zostały w całości zrealizowane w czerni i bieli.

Lalka (1977)

Powieść Bolesława Prusa uważana jest za najważniejsze dzieło polskiego pozytywizmu, stąd nie dziwi decyzja o umieszczeniu jej na liście lektur obowiązkowych dla liceum. Niejeden raz na egzaminie maturalnym pojawiały się zadania dotyczące treści Lalki, więc jest to pozycja, którą absolutnie trzeba znać. Potężna objętość powieści i mnogość wątków sprawia, że do powtórki świetnie nada się wyprodukowany dla TVP serial Ryszarda Bera. Tym bardziej że mamy do czynienia z naprawdę dobrze zrealizowaną produkcją, zwłaszcza biorąc pod uwagę czasy powstania i fakt, że była przeznaczona wyłącznie dla telewizji. Warszawa z końcówki XIX wieku cieszy oko, podobnie jak pojawiające się co jakiś czas plenery. Na plus zaliczyć można także aktorów z Jerzym Kamasem (Stanisław Wokulski), Bronisławem Pawlikiem (Ignacy Rzecki) i Małgorzatą Braunek (Izabela Łęcka) na czele. Natomiast zamknięcie serialu w dziewięciu ponad godzinnych epizodach sprawiło, że serialowa Lalka wiernie odtwarza materiał źródłowy, szczegółowo obrazując przekrój ówczesnego społeczeństwa i złożone charaktery głównych bohaterów. Wisienką na torcie jest fantastyczna, nastrojowa muzyka Andrzeja Kurylewicza. Serial dostępny jest za darmo w TVP VOD w zrekonstruowanej cyfrowo wersji.

Noce i dnie (1977)

Licealna podstawa programowa języka polskiego na poziomie rozszerzonym zakłada zapoznanie się i omówienie przynajmniej jednej powieści lub zbioru opowiadań z XX lub XXI wieku. Jednym częstych wyborów są Noce i dnie Marii Dąbrowskiej i nic w tym dziwnego, gdyż w wyjątkowo bogaty sposób eksplorowane są motywy rodziny i nastrojów ziemiańskich po klęsce powstania styczniowego. Ci którzy nie mieli jednak okazji przeczytać obfitej powieści albo chcieliby przypomnieć sobie losy Barbary i Bogumiła Niechciców, mogą sięgnąć po serial znacznie rozszerzający wizję z filmu (był on nominowany do Oscara jako najlepszy film nieanglojęzyczny) Jerzego Antczaka. Największym atutem są chyba kreacje aktorskie, wyjątkowo trafnie przenoszące na ekran powieściowych bohaterów. Natomiast liczne wiejskie plenery potrafią cieszyć oko, zwłaszcza w wersji HD, dostępnej od niedawna w streamingu TVP. Jest też także charakterystyczny walc Waldemara Kazaneckiego – coś, czego się nie zapomina już od pierwszej sceny i wielokrotnie podkreślający tętniącą emocjami atmosferę.

Gotowi do serialowej powtórki do matury i egzaminu ósmoklasisty? Tym razem możecie oglądać bez wyrzutów sumienia – w końcu to seans w celach edukacyjnych.